Η γνωριμία μας με δύο μικρά ψαράκια

Η γνωριμία μας με δύο μικρά ψαράκια

(επίσκεψη στις εγκαταστάσεις του Μπενακείου Φυτοπαθολογικού Ινστιτούτου στις 18/4/2021)

Τι κοινό έχουν τα κουνούπια με ένα μικρό ψαράκι που δεν ξεπερνάει τα 8 εκατοστά στην ενηλικίωση του;

Το Gambusia affinis ή κοινώς κουνουπόψαρο είναι ένα λαρβοφάγο ψάρι που όπως μαρτυρά και το όνομά του τρέφεται με τα αυγά και κυρίως τις προνύμφες (λάρβες), των κουνουπιών. Το ψάρι αυτό μας βοηθά να αντιμετωπίσουμε τα κουνούπια με βιολογικό τρόπο σε αντίθεση με τα εντομοκτόνα που έχουν βλαβερές συνέπειες σε ωφέλιμα έντομα, το περιβάλλον (ρύπανση) ακόμα και τους ανθρώπους.

Αυτό το ψαράκι από τον 19ο αιώνα χρησιμοποιήθηκε πρώτη φορά στην Βομβάη για την καταπολέμηση της ελονοσίας. Από τότε αποδείχτηκε ο δραστικότερος φυσικός εχθρός των προνυμφών των κουνουπιών.

Το 1927 έφτασαν από την Ιταλία στην περιοχή της Μακεδονίας και τον επόμενο χρόνο για χρήση του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού εισήχθησαν ψαράκια από την Μασσαλία. Τον ίδιο χρόνο ο βασιλιάς της Ιταλίας έστειλε δώρο στον τότε πρωθυπουργό της Ελλάδας Ελευθέριο Βενιζέλο σημαντικό αριθμό ψαριών Gambusia. Αυτά διασπάρθηκαν σε διάφορες δεξαμενές στην Αττική μία εκ των οποίων ήταν και το Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο στην Κηφισιά (www.bpi.gr) καθώς και στη λίμνη του Μαραθώνα όπου αναπτύχθηκαν σημαντικά. Από τότε υπάρχουν και συντηρούνται στο Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο και διατίθενται σε κάθε ενδιαφερόμενο.

Κατά την περίοδο 1930-32 η υπηρεσία του Υπουργείου Υγιεινής στην προσπάθεια της να καταπολεμήσει την ελονοσία εμπλούτισε με ψαράκια διάφορα έλη και υδάτινες περιοχές στην κοιλάδα του Νέστου. Το 1936 η προσπάθεια εξάπλωσης του ψαριού στη χώρα μας συνεχίστηκε εμπλουτίζοντας την κοιλάδα του Σπερχειού με αποκορύφωση το 1937 όπου το Τμήμα Ελονοσιολογίας της Υγιειονομικής Σχολής Αθηνών συνέχισε εντατικά και συστηματικά την ευρεία και σε κάθε πλευρά της χώρας διάδοση των ιχθυδίων.

Το άλλο μικρό ψαράκι που γνωρίσαμε είναι το zebrafish

Το zebrafish (Danio rerio) είναι ένα τροπικό ψάρι του γλυκού νερού με καταγωγή από την περιοχή των Ιμαλάϊων, του Πακιστάν, του Μπαγκλαντές, του Νεπάλ και της Μιανμάρ. Ζει συνήθως σε ρυάκια, υδάτινα κανάλια και τάφρους, καθώς και σε λίμνες. Στις αρχές της δεκαετίας του '70 ο Dr George Streisinger καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Oregon αλλά και φανατικός ακουαρίστας χρησιμοποίησε πρώτος το zebrafish στο εργαστήριο ως μοντέλο αναπτυξιακής βιολογίας. Τις δύο τελευταίες δεκαετίες, το zebrafish εξελίχθηκε σε ένα ιδανικό in vivo μοντέλο έρευνας σε πολλούς κλάδους της βιοϊατρικής επιστήμης, για τη μελέτη της οργανογένεσης των σπονδυλωτών και για τη διαλεύκανση των μηχανισμών που διέπουν ποικίλες ανθρώπινες ασθένειες με τελικό στόχο την εύρεση νέων θεραπειών, χάρη στο υψηλό ποσοστό ομολογίας του γονιδιώματός του με το ανθρώπινο γονιδίωμα (περισσότερα από 80% των γνωστών ανθρώπινων γονίδιων απαντώνται στο zebrafish). Επίσης, το zebrafish αποτελεί ένα ιδανικό μοντέλο για φαρμακολογικές και τοξικολογικές μελέτες καθώς προσφέρει τη δυνατότητα άμεσης χορήγησης μορίων στο θρεπτικό μέσο των εμβρύων.

Πηγή πληροφοριών & φωτογραφιών:

Εργαστήριο Τοξικολογικού Ελέγχου Γεωργικών Φαρμάκων Μπενακείου Φυτοπαθολογικού Ινστιτούτου, Κηφισιά